وظیفه زنده نگاه داشتن زبان

یکی از آفت هایی که به سراغ زبان می آیدوانهادن و رها شدنش در گیر و دار رخداد های تاریخی و اجتماعی است در حالی که زبان چونان هر عنصر زنده و جاندار دیگر به رسیدگی و پویایی و ورزیده شده نیاز دارد .

اگر در روزگاران ما فرهنگ و ادب تا به جایی نحیف و مرده سا می نماید که به زبان گفت و گوی مردمان عامی نزدیک آمده به مدد نامهربانی سرپرستان فرهنگ این مرز و بوم بوده که زبان را به خواست و سلیقه ی عام آنچنان نزدیک نموده اند که از شرم سر به گریبان خود داشته و دیگرسر بر نمی اورد!

چنانکه بر بالای این فرهنگ و هنر و ادب بنگریم ، فرهنگی بی حوصله و ادبیاتی زود فهم وهنری بازیگوش و کودکانه را می یابیم که گاه حتا به ناسزا گویی می رسد و شگفتا که گویندگانش در این توفان های روزگاران خود را شاعر و نویسنده و هنرمند نیز می خوانند!

من بر این باورم که زنده نگاه داشتن زبان بر هر که دستی بر آتش فرهنگ و هنر دارد وظیفه است .واژه هارا ببینید که پور سینا در هزار سال پیش به جایگزینی زبان عرب بر ساخته و به کار برده است .

بیاموزیم از فرزندان راستین این آب و خاک و بدانیم قدر پر ارج مرده ریگ بزرگان تاریخ را و گنج های مادگاری که از رنج صد ها و هزاران تن از نیاکان مان بر جای مانده است.

نیما خسروی

  

پورسینا درای بیش از ۲۰ کتاب‌ و نوشتار به زبان پارسی است. در این نوشته‌ها وی واژگان پارسی فراوانی بکار برده‌است که شوربختانه این واژگان پس از او اندک اندک در نوشته‌های دانشمندان ایرانی، با واژگان عربی جایگزین شدند.

واژگان زیر نمونه‌ای از واژگان پارسی است که ابن سینا در نوشته‌های خود بکار برده:

پیوستن : اتصال

فروشدن : انحطاط

مانندگی : تشبیه

تنومندی : جسمانیت

یاد داشتن : حفظ بودن

تنجیدگی : انقباض

واتنجیدگی : انبساط

رده : سطر

فروشدن : سقوط

فروشدن : سقوط کردن

مانندگی : شباهت

زیان‌کار : ضاری

گرایستن : متمایل شدن

راست : مستقیم

دیداری : مرئی

پیوندانیدن : اتصال دادن

کاهیدن : تنقیص

گران : ثقیل

راست ایستا : عمود

خشکامرگری : جمود نعشی

شمار : عدد

سه‌سو : مثلّث

ستبرا : ضخامت

درازا : طول

پهنا : عرض

یکسان : مساوی

سه‌یک : ثلث

بسیار پهلو : کثیرُالاضلاع

بهره پذیر : قابلِ قسمت

میانگین : واسطه

میانگین : متوسط

جنبش آسمانی : حرکت سماویه

پهلو : جانب

تندی : حدّت

جنبش : حرکت

نشایدبودن : ممتنع الوجود 

علمِ برین : متافیزیک

ایستاده به خود : قائم بالذات

جنبشِ به خواست : حرکتِ ارادی

هرآینه هستی : واجب الوجود

جانِ سخن گویا : نفسِ ناطقه