بررسی تطبیقی سکانس پایانی فیلم ایثارساخته تارکوفسکی
تارکوفسکی همیشه استاد
بررسی تطبیقی سکانس پایانی فیلم" ایثار " با نظام نشانه شناسیک سینمایی
========================================
هنگامی که می گوییم هنرمندی چون تارکوفسکی به یاری نبوغ شگرف و به کارگیری همه ی ابزار های سینمایی و عناصر تصویری ، ادبی، اسطوره ای ، روانشناسی ، موسیقایی ، رنگ و نقاشی ، معماری ، رویداد های ، تاریخی اجتماعی و سیاسی شاهکار هایی را آفریده که گرچه انگشت شمار اما به عنوان سرمایه های هنری و دستاورد های فرهنگی بشر در قرن بیستم جاودانی اند گزاف نگفته ایم.
در هر یک از آثار این هنرمند با مجموعه ای از دستمایه های هنری از گونه های مختلف روبروییم .تارکوفسکی کسی است که بزرگان هنر تاریخ را به ضیافت خود فرا خوانده است .با مشاهده آثار تارکوفسکی از معماری باروک تا بنا های متداول قرن بیست ، از لئوناردو داوینچی تا پیتر بروگل ، از بتهوون تا باخ ، از متون دینی تا داستایوسکی را بی آنکه در موضوع روایت خللی وارد شود یا ناهمگونی رخ دهد می بینیم و تارکوفسکی از همه اینها در بیان روایت خود بهره برده است. چه بسا جدی بودن آثار این هنرمند تا حد زیادی از بکار بردن همین عناصر بر می آید .
"لویی یلمسلف" برای شناخت و برای بررسی ابزار بیان سینمایی از کارکرد شش نظام نشانه شناسیک نام می برد :1)نظام نشانه های تصویری ،که از نشانهای شمایلی آغاز می شود ، اما از آنها می گذرد2)نظام نشانه های حرکتی که جدادانستن آن از نظام تصویری ، یکی از مهمترین گام های نشانه شناسی سینما بوده است3)نظام نشانه شناسی گفتاری و کلام در سینما، چون مکالمه ، تفسیر خارجی ، زبان های خارجی و...4)نظام نشانه ای زبانشناسیک نوشتاری ، یعنی هر شکل کاربرد زبان نوشتاری در سینما، چون عنوان بندی، نوشته هایی که درون عناصر تصویری جلوه می کنند، زیرنویس هاو...5)نظام نشانه هایی آوایی غیر زبان شناسیک ، یعنی هرشکل از اصوات که به مقصود ارایه ی معنا از راه عناصر زبانشناسیک ارایه نشوند،سرو صداها، اصوات طبیعی و... 6)نظام نشانه های موسیقایی، چون موسیقی متن ،موسیقی فیلمنامه ای ، زمزمه موسیقایی شخصیت ها و...
بررسی سکانس پایانی فیلم" ایثار " و تطبیق آن با شش نظام نشانه شناسیک سینمایی که به زیبایی با هم در یک سکانس به کار گرفته شده برای صحه گذاشتن برنبوغ و هنر شگرف آندری تارکوفسکی کافیست:
در این سکانس که پس از نما – سکانس آتش سوزی خانه جای گرفته است ، پسرک را می بینیم که سطل آب را به دشواری به پای درخت خشک می رساند ، درخت را آبیاری می کند ، کنار آن روی زمین دراز می کشد و زمزمه می کند ((در آغاز کلمه بود. چرا پدر؟))دوربین ساقه خشک را می پیماید ، شاخه های خشک بر زمینه آب های دریاچه که در نور خورشید می درخشند به چشم می آید ، آوای شبانان که در آغاز سکانس به گوش می رسید خاموش می شود، و به جای ان ، پس از مهلتی سکوت، آوای موسیقی به گوش می رسد که قطعه ای است از پاسیون ((انجیل به روایت متا قدیس)) ساخته ی یوهان سباستیان باخ ، و بر تصویر شاخه های درخت و آب های روشن واژگانی نقش می بندد : ((به پسرم آندریوشا.با امید و اعتماد)) با این واژگان واپسین فیلم تارکوفسکس به پایان می رسد.
هر یک از نشانه های متعلق به نظام های ششگانه ، در این سکانس با دقت ، ظرافت و به گونه ای استادانه به کار آمده اند .نشانه های شمایلی-نمایه ای همگی در نور خورشید ، پس از زمانی دراز که سپری شده ، و نیز پس از نما- سکانس آتش سوزی تصیری از آرامش و صلح به همراه دارند، گویی از دوزخی هراس اور پا به بهشت ، قلمرو معصومیت و ایمان نهاده ایم .صداهای خارجی ، از اواهای شبانان، تا صدای ریزش آب به دقت به کار رفته اند، گونه ای همنوایی و هماهنگی موسیقایی میان آن ها وجود دارد ، و نیز همخوانی درونی با ضربآهنگ گام ها و حرکت های کودک یافته اند.
نشانه های حرکتی از آنچه در تصویر ها به چشم می اید تا نظم تدوین نماها، ملایم و رقص گونه اند .آهنگی بسیار نرم و ملایم دارند.
نشانه های زبانشناسیک گفتاری تکان دهنده اند، چرا که پسرک برای نخستین باربه حرف می اید.او که سراسر فیلم خاموش بود ، اینجا کلامی مقدس بر زبان می آورد .کلامش بیش از آنکه نمایانگر پذیرش کامل باشد، همچون پرسشی از پدری است که دیگر او را نخواهد دید، و شاید هماز پدری مقدس است که تازه او را یافته است.
واژگان نوشتاری ، واژگانی شعر گونه اند، نشان حضور هنرمندی در واپسین اثرش، که فیلم را به پسری تقدیم میکند که زیر فشار رژیمی پلیسی از او دور مانده است.
اکنون که می دانیم این آخرین کلام هنرمند در سینماست ، واژگان اندوهبار تر و تاثیرگذارترند.
همپای این همه آوای موسیقی آیینی و سخت غمگین باخ را می شنویم .ناله ی قدیسی که در ایمانش رخنه ای پدید آمد و اکنون از خداوند می خواهد که اورا به پاس اشک هایش ببخشاید.تاثیر این سکانس بر تماشاگر ، زاده ی کاربرد هوشمندانه و نبوغ آمیز تمامی نظام های نشانه شناسیک سینمای گویاست.
با تلخیص از : نشانه های تصویری به سوی نشانه شناسی ارتباط دیداری تا متن – بابک احمدی –انتشارات مرکز- چاپ اول 1371 ص 92-94
آبشخور۷thghoghnoos@
هنگامی که می گوییم هنرمندی چون تارکوفسکی به یاری نبوغ شگرف و به کارگیری همه ی ابزار های سینمایی و عناصر
تصویری ، ادبی، اسطوره ای ، روانشناسی ، موسیقایی ، رنگ و نقاشی ، معماری ، رویداد های ، تاریخی اجتماعی و سیاسی شاهکار هایی را آفریده که گرچه انگشت شمار اما به عنوان سرمایه های هنری و دستاورد های فرهنگی بشر در قرن بیستم جاودانی اند گزاف نگفته ایم.
در هر یک از آثار این هنرمند با مجموعه ای از دستمایه های هنری از گونه های مختلف روبروییم .تارکوفسکی کسی است که بزرگان هنر تاریخ را به ضیافت خود فرا خوانده است .با مشاهده آثار تارکوفسکی از معماری باروک تا بنا های متداول قرن بیست ، از لئوناردو داوینچی تا پیتر بروگل ، از بتهوون تا باخ ، از متون دینی تا داستایوسکی را بی آنکه در موضوع روایت خللی وارد شود یا ناهمگونی رخ دهد می بینیم و تارکوفسکی از همه اینها در بیان روایت خود بهره برده است. چه بسا جدی بودن آثار این هنرمند تا حد زیادی از بکار بردن همین عناصر بر می آید .
"لویی یلمسلف" برای شناخت و برای بررسی ابزار بیان سینمایی از کارکرد شش نظام نشانه شناسیک نام می برد :1)نظام نشانه های تصویری ،که از نشانهای شمایلی آغاز می شود ، اما از آنها می گذرد2)نظام نشانه های حرکتی که جدادانستن آن از نظام تصویری ، یکی از مهمترین گام های نشانه شناسی سینما بوده است3)نظام نشانه شناسی گفتاری و کلام در سینما، چون مکالمه ، تفسیر خارجی ، زبان های خارجی و...4)نظام نشانه ای زبانشناسیک نوشتاری ، یعنی هر شکل کاربرد زبان نوشتاری در سینما، چون عنوان بندی، نوشته هایی که درون عناصر تصویری جلوه می کنند، زیرنویس هاو...5)نظام نشانه هایی آوایی غیر زبان شناسیک ، یعنی هرشکل از اصوات که به مقصود ارایه ی معنا از راه عناصر زبانشناسیک ارایه نشوند،سرو صداها، اصوات طبیعی و... 6)نظام نشانه های موسیقایی، چون موسیقی متن ،موسیقی فیلمنامه ای ، زمزمه موسیقایی شخصیت ها و...
بررسی سکانس پایانی فیلم" ایثار " و تطبیق آن با شش نظام نشانه شناسیک سینمایی که به زیبایی با هم در یک سکانس به کار گرفته شده برای صحه گذاشتن برنبوغ و هنر شگرف آندری تارکوفسکی کافیست:
در این سکانس که پس از نما – سکانس آتش سوزی خانه جای گرفته است ، پسرک را می بینیم که سطل آب را به دشواری به پای درخت خشک می رساند ، درخت را آبیاری می کند ، کنار آن روی زمین دراز می کشد و زمزمه می کند ((در آغاز کلمه بود. چرا پدر؟))دوربین ساقه خشک را می پیماید ، شاخه های خشک بر زمینه آب های دریاچه که در نور خورشید می درخشند به چشم می آید ، آوای شبانان که در آغاز سکانس به گوش می رسید خاموش می شود، و به جای ان ، پس از مهلتی سکوت، آوای موسیقی به گوش می رسد که قطعه ای است از پاسیون ((انجیل به روایت متا قدیس)) ساخته ی یوهان سباستیان باخ ، و بر تصویر شاخه های درخت و آب های روشن واژگانی نقش می بندد : ((به پسرم آندریوشا.با امید و اعتماد)) با این واژگان واپسین فیلم تارکوفسکس به پایان می رسد.
هر یک از نشانه های متعلق به نظام های ششگانه ، در این سکانس با دقت ، ظرافت و به گونه ای استادانه به کار آمده اند .نشانه های شمایلی-نمایه ای همگی در نور خورشید ، پس از زمانی دراز که سپری شده ، و نیز پس از نما- سکانس آتش سوزی تصیری از آرامش و صلح به همراه دارند، گویی از دوزخی هراس اور پا به بهشت ، قلمرو معصومیت و ایمان نهاده ایم .صداهای خارجی ، از اواهای شبانان، تا صدای ریزش آب به دقت به کار رفته اند، گونه ای همنوایی و هماهنگی موسیقایی میان آن ها وجود دارد ، و نیز همخوانی درونی با ضربآهنگ گام ها و حرکت های کودک یافته اند.
نشانه های حرکتی از آنچه در تصویر ها به چشم می اید تا نظم تدوین نماها، ملایم و رقص گونه اند .آهنگی بسیار نرم و ملایم دارند.
نشانه های زبانشناسیک گفتاری تکان دهنده اند، چرا که پسرک برای نخستین باربه حرف می اید.او که سراسر فیلم خاموش بود ، اینجا کلامی مقدس بر زبان می آورد .کلامش بیش از آنکه نمایانگر پذیرش کامل باشد، همچون پرسشی از پدری است که دیگر او را نخواهد دید، و شاید هماز پدری مقدس است که تازه او را یافته است.
واژگان نوشتاری ، واژگانی شعر گونه اند، نشان حضور هنرمندی در واپسین اثرش، که فیلم را به پسری تقدیم میکند که زیر فشار رژیمی پلیسی از او دور مانده است.
اکنون که می دانیم این آخرین کلام هنرمند در سینماست ، واژگان اندوهبار تر و تاثیرگذارترند.
همپای این همه آوای موسیقی آیینی و سخت غمگین باخ را می شنویم .ناله ی قدیسی که در ایمانش رخنه ای پدید آمد و اکنون از خداوند می خواهد که اورا به پاس اشک هایش ببخشاید.تاثیر این سکانس بر تماشاگر ، زاده ی کاربرد هوشمندانه و نبوغ آمیز تمامی نظام های نشانه شناسیک سینمای گویاست.
با تلخیص از : نشانه های تصویری به سوی نشانه شناسی ارتباط دیداری تا متن – بابک احمدی –انتشارات مرکز- چاپ اول 1371 ص 92-94
آبشخور۷thghoghnoos@
در هر یک از آثار این هنرمند با مجموعه ای از دستمایه های هنری از گونه های مختلف روبروییم .تارکوفسکی کسی است که بزرگان هنر تاریخ را به ضیافت خود فرا خوانده است .با مشاهده آثار تارکوفسکی از معماری باروک تا بنا های متداول قرن بیست ، از لئوناردو داوینچی تا پیتر بروگل ، از بتهوون تا باخ ، از متون دینی تا داستایوسکی را بی آنکه در موضوع روایت خللی وارد شود یا ناهمگونی رخ دهد می بینیم و تارکوفسکی از همه اینها در بیان روایت خود بهره برده است. چه بسا جدی بودن آثار این هنرمند تا حد زیادی از بکار بردن همین عناصر بر می آید .
"لویی یلمسلف" برای شناخت و برای بررسی ابزار بیان سینمایی از کارکرد شش نظام نشانه شناسیک نام می برد :1)نظام نشانه های تصویری ،که از نشانهای شمایلی آغاز می شود ، اما از آنها می گذرد2)نظام نشانه های حرکتی که جدادانستن آن از نظام تصویری ، یکی از مهمترین گام های نشانه شناسی سینما بوده است3)نظام نشانه شناسی گفتاری و کلام در سینما، چون مکالمه ، تفسیر خارجی ، زبان های خارجی و...4)نظام نشانه ای زبانشناسیک نوشتاری ، یعنی هر شکل کاربرد زبان نوشتاری در سینما، چون عنوان بندی، نوشته هایی که درون عناصر تصویری جلوه می کنند، زیرنویس هاو...5)نظام نشانه هایی آوایی غیر زبان شناسیک ، یعنی هرشکل از اصوات که به مقصود ارایه ی معنا از راه عناصر زبانشناسیک ارایه نشوند،سرو صداها، اصوات طبیعی و... 6)نظام نشانه های موسیقایی، چون موسیقی متن ،موسیقی فیلمنامه ای ، زمزمه موسیقایی شخصیت ها و...
بررسی سکانس پایانی فیلم" ایثار " و تطبیق آن با شش نظام نشانه شناسیک سینمایی که به زیبایی با هم در یک سکانس به کار گرفته شده برای صحه گذاشتن برنبوغ و هنر شگرف آندری تارکوفسکی کافیست:
در این سکانس که پس از نما – سکانس آتش سوزی خانه جای گرفته است ، پسرک را می بینیم که سطل آب را به دشواری به پای درخت خشک می رساند ، درخت را آبیاری می کند ، کنار آن روی زمین دراز می کشد و زمزمه می کند ((در آغاز کلمه بود. چرا پدر؟))دوربین ساقه خشک را می پیماید ، شاخه های خشک بر زمینه آب های دریاچه که در نور خورشید می درخشند به چشم می آید ، آوای شبانان که در آغاز سکانس به گوش می رسید خاموش می شود، و به جای ان ، پس از مهلتی سکوت، آوای موسیقی به گوش می رسد که قطعه ای است از پاسیون ((انجیل به روایت متا قدیس)) ساخته ی یوهان سباستیان باخ ، و بر تصویر شاخه های درخت و آب های روشن واژگانی نقش می بندد : ((به پسرم آندریوشا.با امید و اعتماد)) با این واژگان واپسین فیلم تارکوفسکس به پایان می رسد.
هر یک از نشانه های متعلق به نظام های ششگانه ، در این سکانس با دقت ، ظرافت و به گونه ای استادانه به کار آمده اند .نشانه های شمایلی-نمایه ای همگی در نور خورشید ، پس از زمانی دراز که سپری شده ، و نیز پس از نما- سکانس آتش سوزی تصیری از آرامش و صلح به همراه دارند، گویی از دوزخی هراس اور پا به بهشت ، قلمرو معصومیت و ایمان نهاده ایم .صداهای خارجی ، از اواهای شبانان، تا صدای ریزش آب به دقت به کار رفته اند، گونه ای همنوایی و هماهنگی موسیقایی میان آن ها وجود دارد ، و نیز همخوانی درونی با ضربآهنگ گام ها و حرکت های کودک یافته اند.
نشانه های حرکتی از آنچه در تصویر ها به چشم می اید تا نظم تدوین نماها، ملایم و رقص گونه اند .آهنگی بسیار نرم و ملایم دارند.
نشانه های زبانشناسیک گفتاری تکان دهنده اند، چرا که پسرک برای نخستین باربه حرف می اید.او که سراسر فیلم خاموش بود ، اینجا کلامی مقدس بر زبان می آورد .کلامش بیش از آنکه نمایانگر پذیرش کامل باشد، همچون پرسشی از پدری است که دیگر او را نخواهد دید، و شاید هماز پدری مقدس است که تازه او را یافته است.
واژگان نوشتاری ، واژگانی شعر گونه اند، نشان حضور هنرمندی در واپسین اثرش، که فیلم را به پسری تقدیم میکند که زیر فشار رژیمی پلیسی از او دور مانده است.
اکنون که می دانیم این آخرین کلام هنرمند در سینماست ، واژگان اندوهبار تر و تاثیرگذارترند.
همپای این همه آوای موسیقی آیینی و سخت غمگین باخ را می شنویم .ناله ی قدیسی که در ایمانش رخنه ای پدید آمد و اکنون از خداوند می خواهد که اورا به پاس اشک هایش ببخشاید.تاثیر این سکانس بر تماشاگر ، زاده ی کاربرد هوشمندانه و نبوغ آمیز تمامی نظام های نشانه شناسیک سینمای گویاست.
با تلخیص از : نشانه های تصویری به سوی نشانه شناسی ارتباط دیداری تا متن – بابک احمدی –انتشارات مرکز- چاپ اول 1371 ص 92-94
آبشخور۷thghoghnoos@
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد