مرگ یزدگرد [مجلس شاه کُشی]ساخته بهرام بیضایی

مرگ یزدگرد [مجلس شاه کُشی] (به انگلیسی: Death of Yazdgerd) نمایشنامه، تئاتر، و فیلمی است به نویسندگی و کارگردانی بهرام بیضایی.

بیضایی این نمایش‌نامه را با عنوان مرگ یزدگرد [مجلس شاه کُشی] نوشت که با شابک ISBN 964-5512-18-2 توسط انتشارات ر

وشنگران و مطالعات زنان (تهران) منتشر شد. این کتاب ۷۲ صفحه‌ای با کد ۷۹-۲۵۶۹۵م در کتابخانه ملی ایران ثبت شده است. چاپ هفتم آن در سال ۱۳۸۳، ۳۰۰۰ نسخه تیراژ داشت.

نمایش

نخستین بار از یکم تا بیستم آبان ۱۳۵۸ این نمایش به کارگردانی خود بیضایی در تالار چهارسوی تئاترشهر اجرا شد.

فیلم

در سال ۱۳۶۰ فیلمی از اولین اجرای صحنه‌ای «مرگ یزدگرد» ثبت شد. این فیلم کار «گروه فیلم لیسار»، به سرمایه شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران است. فیلم مرگ یزدگرد رنگی بوده و مدت آن ۱۲۰ دقیقه است.

نخستین و واپسین نمایش همگانی آن در سال ۱۳۶۱، و در نخستین جشنواره فیلم فجر بود.

داستان

نمایش‌نامه، داستان مرگ یزدگرد است که به مرو می‌گریزد و به طور ناشناس در آسیابی پناه می‌گیرد. از زبان آسیابان، زن آسیابان و دخترشان بیان می‌شود و همه روایت‌ها با هم تفاوت دارد.

در نخستین صفحهٔ نمایش‌نامه و نخستین صحنه فیلم این نوشته دیده می‌شود:

«...پس یزدگرد به سوی مرو گریخت و به آسیایی درآمد. آسیابان او را در خواب به طمع زر و مال بکشت...»

-تاریخ!

عوامل

نام بعضی از عوامل در فیلم و نمایش‌نامه فرق دارد که هردو آنها ذکر می‌شود.

نام نقش

سوسن تسلیمی زن

مهدی هاشمی آسیابان

یاسمن آرامی دختر

امین تارخ سردار

محمود بهروزیان موبد

کریم اکبری سرکرده

یعقوب شکوری سرباز (در نمایش)

علیرضا خمسه سرباز (در فیلم)

بابک بیات موسیقی

مهرداد فخیمی مدیر فیلمبرداری

بهرام بیضایی تهیه، کارگردانی و تدوین

واروژ کریم مسیحی دستیار کارگردان

جلال معیریان،عبدالله اسکندری گریم

عزیز ساعتچی عکس

احمد امیری،بهمن حیدری صدابرداران سر صحنه

ایرج رامین فر طراح لباس

منابع

↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ بهرام بیضایی، مرگ یزدگرد، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان (تهران)، چاپ هفتم ۱۳۸۳، به نقل از مقدمه کتاب

مرگ یزدگرد / بهرام بیضایی

موبد: باید به سراسر ایران ‌زمین، پندنامه بفرستیم.

زنِ آسیابان: پندنامه بفرست ای موبد، اما اندکی نان نیز، بر آن بیفزای. ما مردمان از پند سیر آمده‌ایم، و بر نان گرسنه‌ایم!

موید، نگران از حمله‌ی تازیان به سردار گفت:

بسیار آتشکده‌‌ها که هنوز برجاست. مردمان را باید به گفتار گرم، آیین ستیز آموخت.
زن آسیابان با لحنی نیش‌دار گفت:
پُر نگو موبد؛ در مردمان به تو باور نیست از بس که ستم دیده‌اند.

.و چیز ها اندر این نمایش بیایند که سهمگین نماید و این نیکوست چون مغز آن بدانیم آری این همه در ست آید به نزدیک دانایان و بخردان به معنی

.زمانی اینجا مرگ به عربی سخن می گفت و ظلم به ترکی و ترس به پارسی ، و اکنون مرگ و ظلم به عربی سخن می گویند

پ.ن: « فیلمی که روزهاست که چسبیده به ذهنم و رهایم نمی کند!»

نیما خسروی

آبشخور: هفتمین ققنوس