موسیقى شعر(دکترشفیعى کدکنى) بخش دوم

موسیقى شعر(دکترشفیعى کدکنى) بخش دوم

الف ) استعاره و ایجاز:برای عوام فقط برف و باد و باران می بارد ولی عشق نمی بارد اما در نظام شعر این نظام محدود در هم شکسته می شود و شاعر می گوید: ( به صحرا شدم، عشق باریده بود).. اینجا رستاخیزکلمات آغاز شده است.مثال دیگر:یک لحظه چشم های تو را دیدمیک لحظه چشم های تو را خواهم نوشیدفعل نوشیدن در معنای قاموسی خود به کار نرفته است و حوزه ی مجاز و استعاره است.حال اگر بگوییم:یک شادی چشمهای تو را خواهم نوشیدقلمرو استعاری زبان پیچیده تر شده است اما دو شرط اصلی دارد که شاعر باید به آنها توجه کند:اصل جمالشناسیک : یعنی وقتی کلمه ای را از خانواده اش جدا کردیم ودرکنار خانواده دیگر قرار دادیم خواننده احساس زیبایی کند.اهل زبان “صدای روشن” را می پذیرد اما ” جیغ بنفش” را به جد تلقی نمی کند چون در اولی اصل جمالشناسیک رعایت شده و در دومی خیر.اصل رسانگی و ایصال:یعنی وقتی کلمه ای را از خانواده اش جدا کردیم ودرکنار خانواده دیگر قرار دادیم، خواننده نباید از لحاظ رسانگی مشکل پیدا کند.ب) حسامیزیعبارت است از توسعاتی که درزبان از رهگذر آمیختن دو حس به وجود می آید.از لحاظ تناسب پنج حس ظاهری می توان بیست و پنج نوع حسامیزی تصور کرد که ممکن است بسیاری از آنان هیچ گاه در زبان قابل تصور نباشد. برای مثالحس لامسه با نرمی درشتیحس بینایی با رنگ حجمحس شنوایی با صدا موسیقیحس شامه با بوی عطرحس ذائقه با طعم شیرینی و شوریبطور طبیعی سر و کار دارند . اگر بگوییم : رنگ درخت را دیدم ، کاربرد حقیقی ست و جای هیچ حسی به هم نخورده است اما اگر همین رنگ درخت را به جای رویت ، گوش کنید، آنگاه به حوزه ی مجاز وارد شده اید.مثال های دیگر:عطر صدای تو را استشمام کردمموسیقی تلخ یا شیرینی را شنیدمو این جدول تا بی نهایت قابل گسترش است ولی باید به دو اصل یاد شده توجه داشت.بنابراین شعرهای سهراب فرزندان خلف و ناخلف صدای روشن و جیغ بنفش هستند.مثال :از خانواده صدای روشن:بالش من پر از آواز پر چلچله هاستواژه را باید شستو متاسفانه از خانواده جیغ بنفش:بارش شبنم روی پل خوابپرش شادی از خندق مرگ

گذر حادثه از پشت کلام

سهراب بسامد حسامیزی را در شعرش بالا برد و صاحب سبک شخصی شد که این سبک او گاه موفق است و گاه ناموفق.

….. ادامه دارد

بخش نخست موسیقی شعر را اینجا بخوانید